شعر «شعرخوانی: رستگاری» و معنی شعر:

شعرخوانی

رستگاری

• نوع قالب شعری: مثنوی
• کتاب: شاهنامه
• نویسنده: ابوالقاسم فردوسی

تو را دانش و دین رهانَد درست                         درِ رستگاری ببایدت جست

دانش و دین تو را از هر حادثه ی خطرناکی کاملاً نجات می دهد؛ پس باید مسیر رهایی و نجات را جست و جو کنی.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

درست و جست  ß  قافیه

درست  ß  مجاز از راه درست

در رستگاری جُستن  ß  کنایه از راه خوشبختی و سعادت را رفتن

در رستگاری  ß  اضافۀ تشبیهی

تو را  ß  مفعول

دانش و دین  ß  نهاد

«ت» در جملۀ «ببایدت جست» (تو باید جست و جو کنی):نهاد

چو خواهی که یابی زِ هر بد رها                         سر اندر نیاری به دام بلا

بُوی در دو گیتی ز بد رستگار                                          نکوکار گردی برِ کردگار

به گفتار پیغمبرت راه جوی                                دل از تیرگی ها بدین آب شوی

اگر می خواهی از بدی ها دور باشی و گرفتار بلا و سختی نشوی، اگر می خواهی در دو جهان (این دنیا و آخرت) از بدی در امان باشی و در حضور خداوند، انسان خوب و ستوده باشی، به سخنان پیامبر خود [حضرت محمد (ص)] عمل کن و درون خود را از پلیدی ها و گناه پاک کن.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

بیت های 2، 3 و 4  ß  موقوف المعانی هستند

رها و دام  ß  تضاد معنایی

دام بلا  ß  اضافۀ تشبیهی (بلا مانند دام است)

سراندر دام بلا نیاوردن  ß  کنایه از گرفتار دام بلا نشدن

دل  ß  مجاز از تمام وجود

آب  ß  استعاره از سخنان پیامبر (ص) که شبیه آب، زلال است و سبب پاکی و تمیزی روح انسان می شود

اگر چشم داری به دیگر سرای                            به نزد نبی و وصی گیر جای

اگر امیدواری و انتظار داری که در جهانِ آخرت، آسوده خاطر باشی، به گفتار پیامبر (ص) و جانشین وی [حضرت علی (ع)] عمل کن.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

چشم داشتن  ß  کنایه از توقّع و انتظار داشتن، امیدواری

بر این زادم و هم براین بگذرم                           چنان دان که خاک پی حیدرم

من به این عقیده و اعتقاد به دنیا آمدم و با همین عقیده خواهم مرد و تو آگاه باش که من از پیروان امیرالمومنین، حضرت علی (ع) هستم.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

خاک پی حیدرم  ß  کنایه از تواضع و فروتنی بسیار

«م» در جملۀ «خاک پی حیدرم» (من خاک پای حضرت علی هستم)  ß  نهاد؛ به معنای «من»